ارتباط خودکشی با عوامل اجتماعی و محیطی
بیمارستان دی: عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی، با تکیه بر نقش عوامل اجتماعی در خودکشی، این پدیده را نتیجه فشارهای محیطی و نه فقط فردی دانست.
به گزارش بیمارستان دی به نقل از وبدا، حسین نوری نیا عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی در نخستین کرسی آزاد اندیشی وزارت بهداشت با موضوع «سلامت روان و پدیده خودکشی در کار سلامت»، با اشاره به اینکه خودکشی با قصد و اراده فرد و به ظاهر بدون دخالت مستقیم دیگری و یا دیگران رخ می دهد، اضافه کرد: عمدتا پدیده خودکشی را امری فردی می بینیم و گاه در ذهن و قلم برخی به مرگ خودخواسته تقلیل می یابد و مسئولیت آنرا بر دوش فرد قربانی می گذارد.
وی ضمن اشاره به اهمیت عوامل فردی در پدیده خودکشی، اظهار داشت: عوامل فردی فاقد کفایت نظری در تحلیل و تبیین خودکشی است چونکه همه افرادی که اختلالات روانی دارند، دست به خودکشی نمی زنند و یا همه آنهایی که دست به خودکشی می زنند، لزوماً دارای اختلالات روانی نیستند و می توان عوامل دیگری را برای آن لیست کرد. خودکشی عمدتا ناشی از مجموعه عوامل بیرونی و ساختاری و فشار آن بر فرد است که فرد را در تنگنای انتخاب مرگ و زندگی قرار می دهد.
نوری نیا تصریح کرد: تاکید صرف بر انگیزه های فردی در خودکشی، غفلت از تأثیر ساخت اجتماعی و یا جایگاه فرد در نظام اجتماعی است. خودکشی در جوامع انسانی، امری عام است و می توان آنرا در تمام جوامع و دوره های مختلف تاریخی سراغ گرفت. هرچند گفته می شود خودکشی با عوامل اجتماعی و محیطی در ارتباط تنگاتنگ است اما همیشه و در هر شرایطی به عنوان مساله و امر اجتماعی، بروز پیدا نمی کند.
وی از نرخ خودکشی و احساس عمومی نسبت به رواج و تمایلات به خودکشی و نیز تفاوت های موجود میان اقشار اجتماعی به عنوان عواملی برای اجتماعی دانسته شدن خودکشی یاد کرد و اظهار داشت: نرخ خودکشی بازتابی از کیفیت و ضعف در روابط اجتماعی در جمعیت است که می تواند این نرخ را دستکاری کند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی اظهار داشت: درست است که نرخ خودکشی، خودش را در آمارها نشان داده است اما تکرار مواجهه با مصادیق خودکشی، فهم و ادراک عامه را به طرف مساله خودکشی، معطوف و این پدیده را به صورتی از ترس اجتماعی تبدیل می کند که نکند اطرافیان ما را نیز دربر گیرد.
نوری نیا ضمن اشاره به خودکشی در وضعیت آنومیک در نگاه دورکیم، از جامعه شناسان بزرگ، تصریح کرد: خودکشی همانند ویروس، پدیده ای مسری و سرایت پذیر است که در این شرایط اگر ماسک حمایت اجتماعی نداشته باشیم، افراد مستعدی برای اندیشیدن به خودکشی و حتی مبادرت به آن هستیم.
وی خاطرنشان کرد: وقتی عضوی از کادر سلامت که از دید بیرونی دارای شغلی با منزلت اجتماعی نسبتاً بالاست و فردی موفق در زندگی شخصی و اثرگذار در محیط خود ارزیابی می نماییم، دست به خودکشی می زند برای ما که خارج از فضای کاری و ارتباطی آن فرد هستیم، امری عجیب به نظر می آید اما در اجتماع پزشکان ممکنست خودکشی به عنوان راهی برای رهایی از فشارهای محیطی و کاری وارد ذهن و روان آنها شود.
بگفته نوری نیا در میان جامعه شناسان، امیل دورکیم بطور دقیق تر خودکشی را مورد بررسی قرار داده و تلاش نموده آنرا به عنوان مساله اجتماعی نشان دهد و نسبت نرخ خودکشی را با انسجام و انتظام اجتماعی، تبیین کند. درنظر او میزان قوت پیوند اجتماعی هر جامعه با نرخ خودکشی، ارتباط دارد.
وی افزود: چون هنجارهای اجتماعی محیط کار کادر سلامت بیش از اندازه طاقت فرسا و انعطاف ناپذیر است با نوعی از انتظام افراطی روبرو می باشیم که فاقد مشوق های لازم برای تحمل فشارهای ناشی از آنست.
این جامعه شناس تأثیر حمایت های اجتماعی در پایین آوردن پدیده خودکشی را مهم ارزیابی کرد و اضافه کرد: حمایت اجتماعی به فرد می باوراند که او خودش و نه فقط کار و تخصصش اهمیت دارد و مورد احترام است و در این حوزه، حمایت های اجتماعی ادراک شده، اهمیت زیادی دارد.
نوری نیا، سرمایه اجتماعی فرد را یکی از محافظ ها و ماسکهای اجتماعی مهم در مقابل استرس ها، حوادث و افت ظرفیتهای و توانایی های فردی در مقابله با هجوم مسائل محیطی دانست و اظهار داشت: عوامل استرس زا عمدتا عوامل بیرونی هستند مثل فشار سال بالایی ها، پایین بودن درآمد، سختی و دشواری کار و برخورد تحقیرآمیز افراد بالادست موجب تحلیل رفتن منابع اجتماعی فرد می شود و تنش روانی او را زیاد می کند.
وی خودکشی را تابعی از عوامل اجتماعی مطرح کرد و اظهار داشت: کیفیت اجتماعی باکیفیت زندگی متفاوت می باشد. خودکشی کادر سلامت نیز در این چارچوب قابل تبیین است. کیفیت اجتماعی محصول تعامل دو گروه از نیروهای اجتماعی است؛ از یک سو نسبت و تعامل فرآیندهای مربوط به جامعه یعنی تحولات اجتماعی با فرآیندهای مربوط به زندگی شخص یعنی تحولات فردی و از طرفی نسبت و تعامل قواعد هنجاری و ارزشی در سازمانهای رسمی مانند بیمارستان و دانشگاه با قواعد ارزشی و هنجاری موجود در نظام های غیررسمی مانند جماعت ها، خانواده ها، پویش های اجتماعی.
نوری نیا با اشاره به اینکه نسبت بین تحولات اجتماعی و نظام های غیررسمی موجب تولید همبستگی اجتماعی می شود، اضافه کرد: پایه های همبستگی در درون خانواده و پویش های اجتماعی مانند اجتماعات محلی و سازمان های مردم نهاد نهفته است. اگر در گذشته خانواده در این حوزه نقش داشته اما امروزه سازمان های مردم نهاد می توانند این ظرفیت ها را فراهم نمایند.
منبع: بیمارستان دی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب