اختلال بیش فعالی
این ایده که قند (به طور کلی شیرینی‌جات) می‌تواند باعث اختلال بیش فعالی و نقص توجه یا تشدید علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه شود، یک باور همگانی است، علیرغم تحقیقات فزاینده‌ای که نشان می‌دهد چنین چیزی صحت ندارد. این باور همیشگی احتمالاً به این دلیل است که به نظر می‌رسد بین مصرف شیرینی‌جات و اختلال بیش فعالی و نقص توجه ارتباط وجود دارد.
در این مقاله، ما به اطلاعات ارائه شده از مقالات علمی درباره ارتباط بین قند و اختلال بیش فعالی و نقص توجه و راههای حل این مشکل در صورت صحت این مطلب که مصرف شیرینی‌جات بر سلامت روان تأثیر منفی می‌گذارد، می‌پردازیم.
شیرینی‌جات باعث اختلال بیش فعالی و نقص توجه نمی‌شود
بااینکه مصرف شیرینی‌جات می‌تواند باعث انفجار انرژی شود که عموماً به عنوان سرخوشی قندی شناخته می‌شود، اما این را نباید با بیش فعالی مربوط به اختلال بیش فعالی و نقص توجه اشتباه گرفت. مطالعات صورت گرفته درباره ارتباط بین قند و اختلال بیش فعالی و نقص توجه شواهد اندک یا هیچ ادله‌ای مبنی بر تأثیر شکر بر علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه گزارش نکرده است، چه رسد به اینکه ثابت شده باشد که مصرف شیرینی‌جات باعث اختلال رشد عصبی می‌شود.
آنچه شواهد نشان می‌دهد این است که ارتباط مثبتی بین مصرف شیرینی‌جات - به ویژه شیرینی حاصل از نوشیدنیهای شیرین - و ریسک اختلال بیش فعالی و نقص توجه وجود دارد. با اینحال، این ارتباط به این معنا نیست که این مصرف باعث بروز این اختلال می‌شود. در یک بررسی سیستماتیک و متا آنالیز مطالعات مربوط به رابطه بین اختلال بیش فعالی و نقص توجه و قند، محققان دریافتند که "قند به تنهایی خطر ابتلا به علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه را افزایش نمی‌دهد."
به عبارت دیگر، افرادی که قند بیشتری مصرف می‌کردند، نسبت به افرادی که مصرف نمی‌کردند، احتمال بیشتری داشت که علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه را بروز دهند، اما مصرف شیرینی‌جات دلیل افزایش خطر ابتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه نبود.
متاآنالیز دیگری در مورد تأثیر شیرینی‌جات بر رفتار و شناخت به این نتیجه رسید که شیرینی‌جات هیچ تأثیری بر عملکرد یا رفتار شناختی ندارد و این باور قوی در میان افراد که مصرف شیرینی‌جات باعث ابتلا به بیش فعالی و سایر علائم می‌شود درست نیست.
بااینکه برخی از مطالعات موجود در این بررسی‌ها به این نتیجه رسیدند که مصرف شیرینی‌جات در کم و کیف علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه نقش دارد، عوامل برهم‌زننده زیادی برای نتیجه گیری قطعی وجود دارد.
بسیاری از مطالعات به جای مشاهده مستقیم یا مصاحبه با بیماران اختلال بیش فعالی و نقص توجه، بر اطلاعات پرسشنامه‌های داده شده به والدین یا مراقبان کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه تکیه داشتند. تحقیقات نشان می‌دهد والدینی که انتظار دارند مصرف شیرینی‌جات باعث بیش فعالی فرزندانشان شود، بیشتر از یک ناظر بیرونی، پس از مصرف شیرینی‌جات ، فرزندانشان را بیش فعال تصور می‌کنند.
حتی یک مطالعه نشان داد که پس از گفتن (دروغ) به والدین درباره مصرف شیرینی‌جات توسط فرزندانشان، والدین فرزندان خود را بیش فعال‌تر ارزیابی کردند.
یکی دیگر از عوامل برهم‌زننده چنین نتیجه‌گیری‌هایی این است که غذاها و نوشیدنیهای شیرین مصرفی حاوی بسیاری از مواد دیگر از جمله کافئین و ریز مغذی‌ها هستند که به طور بالقوه می‌توانند بر سطح انرژی و رفتار تأثیر بگذارند. بنابراین تعیین نقشی که صرف شکر به طور خاص ایفا کرده است دشوار است.
درک رابطه بین قند و اختلال بیش فعالی و نقص توجه
ممکن است شواهد کافی وجود نداشته باشد که بگوییم مصرف شیرینی‌جات یک عامل مستقیم تاثیرگذار بر اختلال بیش فعالی و نقص توجه است، اما این "ارتباط مثبت" به چه معناست؟ در حال حاضر، داده‌های کافی برای گفتن اینکه قند چگونه بر اختلال بیش فعالی و نقص توجه تأثیر می‌گذارد وجود ندارد، اما محققان نظریه‌هایی در اینباره دارند.
رژیمهای غذایی قندی دارای مواد مغذی کمی هستند
یکی از نظریه‌های غالب این است که علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه با کاستی‌های تغذیه‌ای تشدید می‌شود، و رژیمهای غذایی مواد غذایی و نوشیدنیهای شیرین معمولا مواد مغذی کمتری دارند. بسیاری از مطالعات، مصرف شکر تصفیه شده را ارزیابی کردند، نوعی که در غذاهای شیرین فرآوری شده مانند آبمیوه، نوشابه، آب نبات و دسرها یافت می‌شود. این غذاهای فرآوری شده نه تنها حاوی مقادیر بیشتری قند نسبت به غذاهای شیرین با قند طبیعی مانند میوه هستند، بلکه حاوی فیبر، پروتئین و سایر مواد مغذی کمتری هستند که بدن برای عملکرد به آنها نیاز دارد.
یک بررسی سیستماتیک از رابطه بین رژیم غذایی و اختلال بیش فعالی و نقص توجه نشان داد بااینکه رژیم غذایی فاقد مواد مغذی لزوماً علائم را تشدید نمی‌کند، یک رژیم غذایی مغذی، "اثر محافظتی" در برابر اختلال بیش فعالی و نقص توجه به شکل کاهش شدت علائم دارد.
به عبارت دیگر، رژیمهای غذایی فاقد مواد مغذی باعث اختلال بیش فعالی و نقص توجه نمی‌شوند، اما افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه را در برابر بروز علائم اختلال آسیب‌پذیرتر می‌کنند.
برای مثال، افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه اغلب سطوح پایینتری از آهن و روی دارند که هر دو در تنظیم عملکرد دوپامین نقش دارند. رژیم غذایی سرشار از قند و غذاهای فرآوری شده فاقد مواد مغذی، آهن و روی را برای افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه برای افزایش سطوح تنظیم کننده‌های کلیدی دوپامین تامین نمی‌کند.
منبع: کلینیک ذهن